Tại sao trẻ lại chống đối việc tập ngồi bô và bạn nên xử lý như thế nào?
Nội dung chính
Có rất nhiều dấu hiệu cho thấy bé đã sẵn sàng học đi vệ sinh: bé đang ở độ tuổi phù hợp, bé có thể giữ khô lâu hơn và bé thậm chí còn theo mẹ vào phòng tắm để tìm hiểu xem mẹ đang làm gì ở đó.
Nhưng có một dấu hiệu quan trọng còn thiếu: bé không có mong muốn thực sự để tự đi vệ sinh. Mặc dù rất nhiều bạn bè của bé đã bắt đầu bước vào quá trình học đi vệ sinh, nhưng bé yêu của mẹ lại 100% không quan tâm đến việc bỏ tã.
Việc bé không muốn tập ngồi bô có thể khiến mẹ cảm thấy khá bối rối, thậm chí là khá căng thẳng. (Liệu mẹ có nên cố gắng bắt bé ngồi bô ngay không? Hay như vậy là không đúng?) Dưới đây là một số lý do khiến bé có thể đang “phản đối” việc đi vệ sinh, cùng với những gợi ý để mẹ có thể giúp bé vượt qua!
Kháng cự khi tập ngồi bô là gì?
Kháng cự khi tập ngồi bô đúng như tên gọi của nó: khi bé có khả năng tập ngồi bô nhưng lại không muốn. Thay vì đồng ý thử sử dụng bô (bé luôn từ chối mỗi khi mẹ hỏi), bé tiếp tục đi vệ sinh trong tã. Bé có thể còn yêu cầu được mặc tã tiếp hoặc thậm chí cố nhịn đi vệ sinh, điều này có thể khiến bé bị táo bón.
Tại sao bé lại từ chối việc tập ngồi bô?
Đối với bé, quyền kiểm soát thường là mục tiêu lớn nhất. Bé có thể không thể quyết định mẹ sẽ ở sân chơi bao lâu hay hôm nay ăn đậu Hà Lan có không. Nhưng bé có thể tự quyết định khi nào và ở đâu sẽ đi vệ sinh. Vì vậy, nếu bé cảm thấy áp lực từ sự kiểm soát của người lớn hoặc chỉ muốn thử xem có thể đẩy giới hạn ra sao, bé có thể phản ứng lại sự thúc giục của mẹ với việc kháng cự càng mạnh mẽ hơn.
Trẻ em mắc ASD có thể có những sở thích rất đặc biệt
Nỗi sợ cũng có thể là một yếu tố.
Một số trẻ rất sợ bị rơi vào bồn cầu hoặc lo sợ tiếng ồn lớn khi xả nước (“Nếu mọi thứ có thể biến mất xuống cái lỗ đó, có lẽ mình cũng sẽ như vậy!”), hoặc đơn giản là sợ tiếng xả nước ồn ào. Một số bé còn lo rằng khi đi vệ sinh, bé đang thực sự đánh mất một phần của mình mỗi khi đi ngoài và xả nước.
Mẹ có thể nhận thấy những dấu hiệu của rối loạn phổ tự kỷ ngay từ khi bé còn nhỏ
Dấu hiệu kháng cự khi tập ngồi bô
Không thể nhầm lẫn được khi bé đang gặp phải tình trạng kháng cự khi tập ngồi bô. Nếu việc thuyết phục bé sử dụng bô cảm thấy như một trận chiến không hồi kết — mặc dù bạn biết hoặc tin rằng bé có khả năng tập ngồi bô — thì chắc chắn bé đang kháng cự. Dưới đây là một số dấu hiệu kháng cự khi tập ngồi bô mà bé có thể thể hiện:
- Từ chối ngồi lên bô.
- Sợ ngồi trên bô.
- Cố tình đi vệ sinh vào tã.
- Cố nhịn đi vệ sinh.
Cảm thấy đau hoặc rát khi đi tiểu hoặc táo bón (do nhịn quá lâu).
Cách vượt qua việc kháng cự khi tập ngồi bô
Có một số bước mẹ có thể thử để giúp bé tập ngồi bô và vượt qua giai đoạn “Con không muốn!” đầy cứng đầu này:
- Để bé tự quyết định: Hãy để bé biết rằng bé có thể chuyển sang mặc quần lót của người lớn hoặc Pull-Ups và dùng bô bất cứ khi nào bé muốn, và mẹ sẽ luôn sẵn sàng giúp đỡ khi bé cần. Sau đó, hãy để bé tự do và đừng nói về việc này trong một thời gian. Hãy nhớ: Càng ép bé, bé càng phản ứng mạnh mẽ hơn.
- Giữ bình tĩnh: Việc mất bình tĩnh không giúp thay đổi suy nghĩ của bé đâu. La mắng hoặc đe dọa có thể làm bé sợ hãi hơn.
- Giảm bớt nỗi sợ của bé: Nếu bé sợ tiếng xả nước của bồn cầu hoặc sợ bị rơi vào, mẹ có thể hỗ trợ tay bé khi bé giữ thăng bằng trên bô (hoặc dùng bô hỗ trợ). Mẹ cũng có thể chờ bé ra khỏi phòng rồi mới xả nước, từ từ giúp bé làm quen với âm thanh đó.
- Cung cấp quyền kiểm soát ở các lĩnh vực khác: Nếu mẹ cho bé lựa chọn về đồ mặc hoặc món ăn trưa, bé sẽ cảm thấy bớt kháng cự hơn khi đến giờ đi vệ sinh.
- Tạo động lực: Không cần phải làm quá lên, mẹ có thể nhẹ nhàng tặng bé một phần thưởng nhỏ như dán sticker lên bảng thành tích cho mỗi lần sử dụng bô thành công, và thưởng cho bé khi đạt được một số lượng nhất định (nhưng hãy giảm dần phần thưởng khi bé đã quen với việc sử dụng bô).
- Đọc sách về việc ngồi bô: Những câu chuyện về các bé lớn hoặc các anh hùng sử dụng bô có thể đặc biệt hữu ích nếu nỗi sợ của bé là rào cản lớn nhất.
- Mời người khác giúp đỡ: Hãy nhờ một người lớn trung lập như bảo mẫu của bé hoặc ông bà khuyên bé sử dụng bô. Thường thì một lời khuyên từ người ngoài sẽ có tác dụng hơn là những lời thuyết phục từ mẹ. Mẹ cũng có thể chỉ ra rằng anh chị lớn, anh em họ hay bạn bè cũng sử dụng bô.
- Đừng gọi bé là em bé: Phê bình bé vì muốn mặc tã và nói rằng bé làm như vậy là “trẻ con” sẽ khiến bé cảm thấy phản tác dụng. Điều tương tự cũng áp dụng khi mẹ phạt bé vì không thử ngồi bô hoặc gặp sự cố.
- Hãy kiên nhẫn và nghỉ ngơi một chút: Đừng tạo ra một vấn đề lớn, và cuối cùng bé sẽ tự bỏ tã. (Đúng rồi, bé sẽ làm được thôi!)
Yếu tố di truyền đóng vai trò trong việc làm tăng nguy cơ mắc ASD
Khi nào cần gọi bác sĩ
Thỉnh thoảng bé có thể từ chối ngồi bô, điều này là bình thường (nhớ là bé đang muốn kiểm soát!). Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc kháng cự kéo dài có thể là dấu hiệu của vấn đề về hành vi hoặc sức khỏe. Mẹ hãy cho bác sĩ biết nếu:
- Bé 3 tuổi rưỡi mà vẫn chưa chịu tập ngồi bô.
- Bé đã kháng cự suốt nhiều tuần dù mẹ cảm thấy mình đã thử mọi cách.
- Bé nói rằng đi tiểu khiến bé cảm thấy đau hoặc rát.
- Mẹ nghi ngờ bé đang cố nhịn đi vệ sinh hoặc việc kháng cự đang khiến bé bị táo bón.
- Mẹ thấy có máu trong nước tiểu hoặc phân của bé.
Tập ngồi bô, giống như việc biết đi hay biết nói, là một kỹ năng phát triển mà mỗi bé sẽ làm được vào thời điểm riêng của mình. Điều này rất quan trọng — bé sẽ làm được khi bé sẵn sàng, không phải khi mẹ sẵn sàng! Một số bé có thể sẵn sàng trước 24 tháng, một số bé lại cần đến sau 3 tuổi. Tuy nhiên, phần lớn các bé sẽ tập ngồi bô trong khoảng thời gian giữa đó.
Khi bé đã sẵn sàng, mẹ nhớ rằng tuổi tác mà bé bỏ tã không liên quan đến trí thông minh hay sự thành công trong các kỹ năng khác. Vì vậy, hãy kiên nhẫn nhé! Bé sẽ sử dụng bô thành thạo trước khi mẹ biết đấy!
Câu hỏi thường gặp
Bé thường sẵn sàng khi đủ tuổi và có khả năng giữ khô trong thời gian dài.
Dấu hiệu bao gồm việc bé từ chối ngồi bô hoặc đi vệ sinh vào tã một cách cố ý.
Hãy kiên nhẫn, để bé tự quyết định và cung cấp những lựa chọn khác trong cuộc sống hằng ngày để bé cảm thấy có quyền kiểm soát.
Có, việc cố nhịn đi vệ sinh có thể khiến bé bị táo bón hoặc gặp vấn đề về tiêu hóa.
Nếu bé không chịu tập ngồi bô sau 3 tuổi rưỡi, hoặc nếu có dấu hiệu đau khi đi tiểu, táo bón hoặc có máu trong phân hoặc nước tiểu, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
Tham khảo thông tin tại What to expect