Nếu bé nhà bạn không chịu ngồi yên ở nhà trẻ hay trong các buổi chơi cùng bạn bè, liên tục làm gián đoạn giờ kể chuyện và các hoạt động khác, liệu đó có phải là dấu hiệu của ADHD? Hãy cùng tìm hiểu những dấu hiệu phổ biến của ADHD ở trẻ và lời khuyên từ các bác sĩ nhi khoa.
Nội dung chính
Tóm tắt nhanh
– Phần lớn các bé sẽ bắt đầu đi sau sinh nhật đầu tiên, thường là khoảng 14 tháng, nhưng mỗi bé có tốc độ phát triển khác nhau.
– Trước khi biết đi, bé sẽ trải qua nhiều giai đoạn vận động, như bò, trườn, đứng dậy và bám vào đồ vật để đi (cruising). Thời điểm bắt đầu đi của bé sẽ khác nhau tùy vào từng trẻ.
– Mẹ có thể khuyến khích bé tập đi bằng cách nắm tay bé khi bé tập bước, cho bé chơi với xe tập đi đẩy tay, hoặc đặt món đồ yêu thích cách bé một khoảng để kích thích bé bước tới lấy.
Chuẩn bị, sẵn sàng, đi nào con yêu! Từ việc bám đồ đi xung quanh, lảo đảo từng bước cho đến việc bước đi vững vàng, những bước đi đầu đời của bé sẽ mở ra một hành trình thú vị đầy niềm vui!
Mọi thứ sẽ thay đổi khi bé bắt đầu biết đi! Từ việc lết, bò, đến bám đồ đi xung quanh và bước đi từng bước (đôi khi còn đi lùi nữa), đây chính là những khoảnh khắc mà các mẹ luôn mong chờ.
Khi bé có thể tự đứng vững, chỉ là chuyện thời gian trước khi bé bước những bước đầu tiên để khám phá thế giới rộng lớn ngoài kia.
Những bước đi đầu đời của bé có thể diễn ra trong vài ngày hoặc vài tháng sau khi bé học đứng. Nhưng một khi bé đã biết đứng, chỉ cần một chút luyện tập là bé sẽ dần dần đi vững và bước những bước thật sự.
Mẹ đã sẵn sàng đuổi theo bé yêu chưa? Dưới đây là những thông tin về thời điểm bé và trẻ nhỏ thường bắt đầu biết đi, dấu hiệu nào cho thấy bé đang gần đạt được cột mốc này và cách để mẹ có thể khuyến khích bé từng bước trên hành trình này.
Khi nào bé bắt đầu biết đi?
Một số bé có thể bắt đầu đi trước khi tròn 1 tuổi, nhưng nhiều bé khác sẽ thực hiện những bước đi đầu tiên sau sinh nhật đầu tiên, thường vào khoảng tháng thứ 14. Các bé thường bắt đầu đi vài bước đầu tiên sau khi đã biết bám vào đồ vật để đi quanh (như sofa, bàn cà phê hay ghế đẩu) vào khoảng tháng thứ 9 hoặc 10.
Khi bé đã có thể bám vào đồ vật để đi, lần thử đầu tiên khi bé thả tay khỏi đồ vật đó để đi một mình có thể là lúc mẹ sẽ chứng kiến những bước đi chập chững đầu tiên của bé. Hầu hết các bé không đi vững cho đến sau sinh nhật đầu tiên (nhiều bé bắt đầu đi vững vào khoảng từ 12 đến 15 tháng), nhưng nếu bé chưa biết đi vào lúc 18 tháng, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
Một phần có thể do di truyền: Bé có thể đi theo bước chân của ba mẹ, dù sớm hay muộn. Tính cách và mức độ năng động cũng đóng vai trò quan trọng. Một bé năng động có thể bắt đầu đi sớm hơn một bé thích ngồi yên và thư giãn. Một số bé rất cẩn thận, chỉ muốn bước đi khi chắc chắn không bị ngã; trong khi những bé khác lại là những “kẻ liều lĩnh”, sẵn sàng lao vào và thử ngay lập tức.
Thời điểm bé biết đi có thể do di truyền
Bé sẽ tập đi vào thời điểm nào?
Mỗi bé sẽ học đi theo nhịp độ riêng của mình – không phải theo mong muốn của mẹ. Dĩ nhiên, mẹ có thể hỗ trợ bé (một số cách sẽ được chia sẻ bên dưới), nhưng thay vì chỉ tập trung vào đích đến, hãy tận hưởng từng bước tiến nhỏ của bé. Khi bé bước đi thành công, niềm vui sẽ càng trọn vẹn!
Mỗi bé sẽ học đi theo nhịp độ riêng của mình
Các giai đoạn bé học đi
Học đi là cả một quá trình, và mỗi bé sẽ có cách tiếp cận khác nhau. Dưới đây là các giai đoạn bé có thể trải qua trước khi thực sự biết đi (một số bé có thể bỏ qua vài giai đoạn này mà vẫn phát triển bình thường):
- Bò: Bé bắt đầu bò bằng tay và đầu gối vào khoảng 7 – 10 tháng. Một số bé có thể bắt đầu bằng cách đung đưa người khi chống tay và đầu gối xuống sàn.
- Trườn: Thay vì bò bằng tay và đầu gối, bé có thể dùng tay kéo cơ thể mình về phía trước, vì tay thường khỏe hơn chân ở giai đoạn này.
- Lết mông: Một số bé thay vì bò sẽ chọn cách đẩy người về phía trước bằng tay và di chuyển bằng mông.
- Bám vào đồ vật để đi (cruising): Đây là bước cuối cùng trước khi bé có thể tự đi. Bé sẽ bám vào bàn ghế hoặc tay mẹ để bước đi trong tư thế đứng.
Dấu hiệu bé sắp biết đi
Nếu bé đã trải qua một hoặc nhiều giai đoạn trên, mẹ có thể nhận thấy những dấu hiệu khác cho thấy bé sắp bước đi:
– Bé đứng vững hơn và có thể giữ thăng bằng lâu hơn.
– Bé có thể tự đứng mà không cần bám vào đồ vật.
– Bé thích đẩy đồ chơi có bánh xe khi đi.
– Bé đang trải qua một giai đoạn thoái trào giấc ngủ (sleep regression) – tức là giấc ngủ bị xáo trộn do bé đang tập trung học một kỹ năng mới, chẳng hạn như đi bộ.
Tuy nhiên, mẹ cần biết rằng mặc dù độ tuổi chẩn đoán và điều trị ADHD đã được mở rộng từ 4 đến 18 tuổi, việc chẩn đoán sớm hơn là rất khó khăn.
Nếu có thực hiện xét nghiệm ADHD, việc thu thập thông tin từ những người có tiếp xúc hàng ngày với bé (người giữ trẻ, giáo viên, thành viên trong gia đình) là bước đầu tiên. Tiếp theo, các nguyên nhân thay thế hoặc vấn đề cơ bản khác như lo âu, trầm cảm (hiếm khi gặp ở trẻ nhỏ), chậm nói, rối loạn học tập, hoặc các vấn đề thể chất như ngưng thở khi ngủ hay viêm tai cũng cần được xem xét. Hãy chắc chắn rằng bé cũng đang ngủ đủ giấc, vì những trẻ thiếu ngủ đôi khi cũng có thể có triệu chứng giống ADHD.
Bé sẽ trải qua nhiều giai đoạn trước khi biết đi
Cách khuyến khích bé tập đi
Có nhiều cách để mẹ hỗ trợ bé tập đi, nhưng cách tốt nhất là tạo cơ hội để bé tự khám phá và luyện tập nhiều nhất có thể.
- Cho bé nhiều thời gian để vận động tự do: Hạn chế thời gian bé ngồi xe đẩy, ghế rung hay cũi để bé có không gian luyện tập kỹ năng di chuyển.
- Đặt đồ chơi xa một chút: Mẹ có thể đặt món đồ chơi yêu thích hơi xa tầm với để kích thích bé bước tới lấy.
- Tạo không gian an toàn: Nếu bé chưa dám đi, mẹ có thể kê các món đồ nội thất vững chắc (bàn, ghế…) để bé bám vào khi di chuyển. Đừng quên bảo vệ góc nhọn của bàn ghế để tránh bé bị thương.
- Nắm tay bé: Khi bé đã sẵn sàng, mẹ có thể nắm tay bé dắt đi từng bước để giúp bé tự tin hơn.
- Dùng xe tập đi đẩy tay: Những món đồ như xe đẩy đồ chơi hoặc xe tập đi có thanh vịn sẽ giúp bé cảm thấy an toàn hơn khi di chuyển. Mẹ nên chọn loại xe vững chắc, bánh xe to để hạn chế bị lật.
- Tránh dùng xe tập đi có bánh (walker): Theo Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP), xe tập đi có bánh có thể làm chậm quá trình phát triển vận động và tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.
- Giữ bé đi chân trần trong nhà: Bé sẽ dễ dàng cảm nhận sàn nhà hơn khi đi chân trần, giúp phát triển cơ bàn chân và khả năng giữ thăng bằng tốt hơn. Nếu sàn trơn, mẹ có thể cho bé đi tất chống trượt.
- Chọn giày phù hợp khi ra ngoài: Nếu bé đi ra ngoài, hãy chọn giày nhẹ, đế mềm và linh hoạt để không làm cản trở bước đi của bé. Tránh giày cổ cao vì có thể làm hạn chế cử động mắt cá chân.
Khi nào mẹ nên lo lắng?
Mỗi bé phát triển theo tốc độ riêng, nên nếu bé chưa biết đi khi tròn 1 tuổi thì cũng không có gì đáng lo. Hãy tiếp tục tạo điều kiện để bé luyện tập.
Tuy nhiên, nếu bé có những dấu hiệu dưới đây, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ:
– Bé chưa biết bám vào đồ vật để đi (cruising) khi 10 tháng.
– Bé chưa biết đi khi 18 tháng tuổi.
– Bé thường xuyên vấp ngã hoặc đi khập khiễng sang một bên.
– Chân bé có vẻ cứng hoặc không linh hoạt.
Ngoài ra, có một số hiện tượng rất bình thường khi bé mới tập đi:
– Bé té ngã thường xuyên: Việc vấp ngã là một phần của quá trình học đi. Hãy đảm bảo không gian an toàn và động viên bé tiếp tục thử lại.
– Chân bé có vẻ phẳng: Lòng bàn chân bé có thể trông phẳng vì có lớp mỡ bao phủ. Đến khoảng 2 – 3 tuổi, lớp mỡ này sẽ mất đi và vòm chân sẽ hiện rõ.
– Chân cong hoặc hơi chĩa vào trong: Bé có thể có chân vòng kiềng nhẹ hoặc hơi “đi chân chim” (ngón chân chĩa vào trong), nhưng hầu hết các trường hợp sẽ tự điều chỉnh khi bé lớn hơn. Nếu tình trạng này kéo dài sau 2 tuổi, mẹ có thể hỏi ý kiến bác sĩ.
– Bé đi nhón gót: Một số bé thích đi bằng đầu ngón chân, và điều này thường không đáng lo. Tuy nhiên, nếu bé vẫn đi nhón gót sau 2 tuổi hoặc không thể đặt chân bằng phẳng xuống sàn, mẹ nên kiểm tra với bác sĩ.
Hãy tận hưởng hành trình đáng yêu này cùng bé nhé, mẹ ơi!
Câu hỏi thường gặp
Hầu hết trẻ sẽ bắt đầu biết đi sau sinh nhật đầu tiên, thường là vào khoảng 14 tháng. Một số bé có thể bắt đầu đi sớm hơn, nhưng mỗi trẻ sẽ có tốc độ phát triển riêng.
Bé sẽ đứng vững hơn, giữ thăng bằng lâu hơn và có thể tự đứng mà không cần bám vào đồ vật. Bé cũng sẽ thích đẩy đồ chơi có bánh xe và trải qua giai đoạn thoái trào giấc ngủ.
Mẹ có thể tạo cơ hội cho bé tự khám phá bằng cách cho bé chơi với xe tập đi đẩy tay, nắm tay bé khi bé tập bước, hoặc đặt món đồ yêu thích của bé hơi xa để kích thích bé bước tới lấy.
Nếu bé chưa biết bám vào đồ vật để đi (cruising) khi 10 tháng, chưa biết đi khi 18 tháng, hoặc có các dấu hiệu như chân không linh hoạt, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
Việc vấp ngã, chân phẳng, hoặc chân hơi cong vào trong là những điều bình thường khi bé mới biết đi. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài sau 2 tuổi, mẹ nên hỏi bác sĩ để được tư vấn thêm.
Nguồn tham khảo: What to expect