Nội dung chính
Đau nhức, mệt mỏi và căng thẳng sau sinh là điều mà hầu hết các mẹ đều trải qua. Sau hành trình 40 tuần mang thai và vượt cạn đầy thử thách, giờ đây bạn chính thức bước vào giai đoạn hậu sản – thời kỳ cơ thể cần thời gian để hồi phục và thích nghi với vai trò mới. Vậy làm thế nào để quá trình này diễn ra thuận lợi hơn? Dưới đây là những lưu ý quan trọng giúp bạn chăm sóc bản thân và phục hồi nhanh chóng sau sinh.
Mất bao lâu để phục hồi sau sinh?
Dù bạn sinh thường hay sinh mổ, sáu tuần đầu sau sinh được coi là giai đoạn cơ thể cần phục hồi. Ngay cả khi bạn có một thai kỳ suôn sẻ và ca sinh nở nhẹ nhàng nhất (hoặc đặc biệt là khi bạn đã trải qua một hành trình gian nan), cơ thể bạn đã trải qua sự thay đổi và căng thẳng tột độ. Vì vậy, đây là thời điểm để cơ thể tái tạo và hồi phục.
Mỗi mẹ sẽ có tốc độ phục hồi khác nhau, với những triệu chứng hậu sản khác nhau. Phần lớn các triệu chứng này sẽ giảm dần trong khoảng một tuần, nhưng một số khác như đau nhức đầu ti, đau lưng hoặc vùng tầng sinh môn có thể kéo dài vài tuần. Ngoài ra, những vấn đề như chảy sữa có thể tiếp diễn cho đến khi bé lớn hơn.
Nếu bạn sinh thường, có thể bạn đang thắc mắc bao lâu thì vùng kín hết đau và vết thương tầng sinh môn lành lại. Quá trình phục hồi có thể mất từ ba tuần nếu không bị rách tầng sinh môn, hoặc sáu tuần (hoặc hơn) nếu bạn có vết rách hoặc phải rạch tầng sinh môn. Để giảm đau và khó chịu, bác sĩ có thể khuyên bạn nên ngồi trên gối mềm hoặc vòng đệm, chườm lạnh khu vực này hoặc ngâm mình trong nước ấm (sitz bath).
Bạn có lo lắng liệu “cô bé” có trở lại như trước khi sinh? Thực tế, vùng kín sẽ không hoàn toàn như cũ, nhưng nó sẽ gần như vậy. Tình trạng sưng sẽ giảm dần, và trong vài tuần, âm đạo sẽ co lại và lấy lại phần lớn độ săn chắc. Tử cung của bạn cũng sẽ trở về kích thước bình thường vào khoảng tuần thứ sáu sau sinh. Nếu có bất kỳ lo lắng nào, đừng ngần ngại chia sẻ với bác sĩ để được tư vấn.
Nếu bạn sinh mổ, bạn sẽ cần ở lại bệnh viện khoảng ba đến bốn ngày để theo dõi và phục hồi ban đầu. Quá trình phục hồi hoàn toàn có thể kéo dài từ bốn đến sáu tuần trước khi bạn cảm thấy cơ thể trở lại bình thường. Ngoài ra, nếu bạn đã trải qua giai đoạn rặn đẻ trước khi quyết định sinh mổ, bạn có thể vẫn cảm thấy đau vùng tầng sinh môn.
Đi bộ nhẹ nhàng sau sinh mổ có thể giúp đẩy nhanh quá trình hồi phục. Tuy nhiên, mỗi mẹ có tốc độ phục hồi khác nhau, vì vậy hãy tham khảo ý kiến bác sĩ sản khoa hoặc nữ hộ sinh về thời điểm và mức độ vận động phù hợp. Trong giai đoạn này, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau để giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn khi vết mổ đang
Lượng sản dịch sau sinh bao nhiêu là bình thường?
Sau khi sinh, cơ thể bạn sẽ thải ra sản dịch (lochia) trong khoảng sáu tuần. Đây là quá trình tự nhiên giúp tử cung hồi phục và thường không có gì đáng lo ngại. Sản dịch giống như một kỳ kinh nguyệt kéo dài và ra nhiều, bao gồm máu còn sót lại, mô tử cung và dịch nhầy. Trong khoảng 3 đến 10 ngày đầu, sản dịch thường ra nhiều nhất, sau đó sẽ giảm dần và chuyển từ màu đỏ sang hồng, rồi nâu, cuối cùng là vàng nhạt hoặc trắng. Trong thời gian này, bạn không nên dùng tampon mà chỉ nên sử dụng băng vệ sinh chuyên dụng cho mẹ sau sinh.
Cũng không hiếm trường hợp sản dịch thay đổi thất thường. Khi bạn bắt đầu vận động nhiều hơn vào tuần thứ ba hoặc thứ tư sau sinh, lượng máu có thể tăng nhẹ – điều này là bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn thấy xuất hiện cục máu đông lớn hoặc phải thay băng vệ sinh liên tục (hơn một miếng mỗi giờ), hãy liên hệ ngay với bác sĩ để loại trừ nguy cơ băng huyết sau sinh – một biến chứng hiếm gặp nhưng nguy hiểm, thường xảy ra trong vòng 24 giờ đầu sau sinh hoặc trong 12 tuần đầu hậu sản.
Làm thế nào để phục hồi nhanh hơn sau sinh?
Quá trình hồi phục sau sinh đòi hỏi thời gian và sự chăm sóc đúng cách. Dưới đây là một số mẹo giúp bạn hồi phục nhanh hơn và cảm thấy dễ chịu hơn trong giai đoạn hậu sản:
- Giúp vùng đáy chậu mau lành: Trong 24 giờ đầu sau sinh, bạn có thể chườm đá vùng đáy chậu mỗi vài giờ để giảm sưng. Khi đi vệ sinh, xịt nước ấm lên vùng này trước và sau khi tiểu để giảm kích ứng. Ngâm mình trong nước ấm (sitz bath) khoảng 20 phút vài lần mỗi ngày cũng có thể giúp giảm đau. Hạn chế đứng hoặc ngồi quá lâu và nên ngủ nghiêng để giảm áp lực lên vùng đáy chậu.
- Chăm sóc vết mổ C-section: Nếu sinh mổ, hãy vệ sinh vết mổ nhẹ nhàng mỗi ngày bằng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ, sau đó lau khô bằng khăn sạch. Hỏi ý kiến bác sĩ về việc nên để vết thương thoáng hay che lại. Tránh mang vác nặng (ngoại trừ em bé) và chưa nên tập thể dục mạnh cho đến khi bác sĩ cho phép.
- Giảm đau nhức: Nếu bị đau do rặn sinh, bạn có thể dùng acetaminophen hoặc ibuprofen (ibuprofen thường được ưu tiên khi cho con bú vì ít ảnh hưởng đến bé và có tác dụng kháng viêm). Ngoài ra, tắm nước ấm, chườm nhiệt hoặc massage nhẹ cũng giúp cơ thể thư giãn và giảm đau.
- Duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh: Đi vệ sinh sau sinh có thể khó khăn, nhưng đừng cố rặn. Hãy ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây (như kiwi) và rau xanh, kết hợp với việc đi bộ nhẹ nhàng. Nếu cần, hãy trao đổi với bác sĩ về việc sử dụng thuốc làm mềm phân để tránh nguy cơ trĩ và giúp vết thương đáy chậu mau lành hơn.
- Tập Kegel: Bài tập Kegel giúp cải thiện tình trạng són tiểu và phục hồi cơ sàn chậu. Bạn có thể tập khoảng 3 lần/ngày, mỗi lần 20 nhịp, nhưng đừng vội nếu còn đau. Nếu bạn chưa sẵn sàng tập ngay, cũng không sao—cơ thể vẫn sẽ phục hồi theo thời gian.
- Chăm sóc ngực đúng cách: Nếu ngực bị căng tức, bạn có thể chườm ấm, chườm lạnh hoặc massage nhẹ nhàng. Hãy mặc áo ngực thoải mái, phù hợp cho mẹ cho con bú. Nếu đang cho bé bú, hãy để ngực thoáng sau mỗi lần bú và thoa kem lanolin để tránh nứt đầu ti.
- Tái khám đúng lịch: Việc kiểm tra hậu sản giúp bác sĩ theo dõi quá trình hồi phục của bạn. Nếu sinh mổ, hãy hỏi bác sĩ xem có cần cắt chỉ hay không vì để chỉ quá lâu có thể khiến sẹo xấu hơn. Nếu có triệu chứng bất thường như sốt, đau nhức hoặc sưng tấy vùng vết thương, hãy báo ngay cho bác sĩ.
- Ăn uống lành mạnh để chống mệt mỏi: Thay vì ăn 3 bữa lớn, hãy chia nhỏ thành 5 bữa/ngày để duy trì năng lượng. Kết hợp tinh bột phức hợp và protein, đồng thời bổ sung nhiều thực phẩm giàu chất xơ để tránh táo bón. Một số lựa chọn tốt bao gồm bánh mì nguyên cám với bơ đậu phộng, cà rốt chấm hummus hoặc sữa chua với các loại quả mọng giàu chất chống oxy hóa. Đừng quên uống đủ nước (ít nhất 8 cốc/ngày) và hạn chế caffeine, rượu vì có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ và tâm trạng của bạn.
- Vận động nhẹ nhàng: Sau sinh mổ, bạn cần vài tuần trước khi có thể tập thể dục, còn nếu sinh thường, hãy thảo luận với bác sĩ về thời điểm bắt đầu vận động. Bạn có thể đi bộ quanh nhà, sau đó là dạo quanh khu phố cùng bé. Đi bộ giúp cải thiện tuần hoàn, giảm táo bón, tăng cường cơ bắp và đặc biệt có thể hỗ trợ giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng, giúp bạn tránh trầm cảm sau sinh.
Thực hiện những bước này sẽ giúp bạn phục hồi nhanh hơn và cảm thấy khỏe khoắn hơn trong những tuần đầu sau sinh.
Danh sách những vật dụng cần chuẩn bị để phục hồi sau sinh
Để quá trình hồi phục sau sinh diễn ra thuận lợi, bạn nên chuẩn bị sẵn một số vật dụng hữu ích khi còn mang thai. Dưới đây là những thứ bạn sẽ cần:
- Thuốc giảm đau (acetaminophen, ibuprofen): Giúp giảm đau vùng đáy chậu và đau nhức toàn thân.
- Băng vệ sinh loại dày: Bạn sẽ cần dùng trong ít nhất vài tuần cho đến khi sản dịch giảm bớt.
- Túi chườm lạnh: Có thể dùng băng vệ sinh đông lạnh (padsicles) hoặc túi đá nhỏ bọc trong khăn giấy để làm dịu vùng đáy chậu.
- Miếng lót cây phỉ (witch hazel pads): Giúp giảm đau vùng kín và hỗ trợ làm dịu tình trạng trĩ sau sinh. Bạn có thể để trong tủ lạnh để tăng cảm giác mát lạnh, dễ chịu khi sử dụng.
- Bồn ngâm hậu sản (sitz bath): Một chiếc bồn nhỏ để bạn có thể ngồi ngâm giúp giảm đau sau sinh. Nếu không có, bạn có thể ngâm mình trong bồn tắm thông thường.
- Bình xịt vệ sinh (peri bottle): Dùng để rửa sạch vùng kín trước và sau khi đi vệ sinh trong quá trình hồi phục.
- Quần lót cotton thoáng khí: Những chiếc quần lót dáng rộng hoặc quần lót lưới của bệnh viện sẽ thoải mái hơn trong giai đoạn này.
- Áo ngực cho con bú: Chọn loại thoải mái, hỗ trợ tốt và dễ dàng cho con bú hoặc hút sữa.
- Kem lanolin: Hữu ích trong việc phòng ngừa và điều trị tình trạng nứt đầu ti khi cho con bú.
- Miếng lót thấm sữa: Giúp bạn kiểm soát tình trạng chảy sữa, giữ áo ngực khô ráo.
- Xịt giảm đau lidocaine: Hỗ trợ giảm đau do trĩ sau sinh.
- Thuốc làm mềm phân: Giúp hệ tiêu hóa hoạt động dễ dàng hơn, tránh táo bón sau sinh.
- Đai hỗ trợ phục hồi sau sinh: Nếu bạn muốn hỗ trợ cơ bụng săn chắc trở lại, các loại đai như Belly Bandit có thể hữu ích.
- Tấm sưởi ấm: Hữu ích để giảm đau nhức toàn thân và giúp bạn thư giãn hơn.
Chuẩn bị sẵn những vật dụng này sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn trong những ngày đầu sau sinh và hỗ trợ quá trình phục hồi tốt nhất.
Những điều bạn cần biết về trầm cảm sau sinh
Việc chào đón một em bé là một trải nghiệm thay đổi hoàn toàn cuộc sống. Hầu hết các bà mẹ đều trải qua giai đoạn “baby blues” – cảm giác buồn bã, lo lắng và dễ xúc động – do sự thay đổi hormone đột ngột, thiếu ngủ và áp lực khi chăm sóc em bé.
Tuy nhiên, nếu sau sinh hơn hai tuần mà bạn vẫn cảm thấy buồn bã kéo dài, tuyệt vọng, cô lập, dễ cáu gắt, mất tự tin hoặc lo âu quá mức, hãy trao đổi ngay với bác sĩ. Đây có thể là dấu hiệu của trầm cảm sau sinh – một tình trạng không phải lỗi của bạn, mà là một vấn đề sức khỏe ảnh hưởng đến khoảng 1 trên 7 bà mẹ sau sinh.
💙 Bạn không đơn độc. Hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ bác sĩ, gia đình và bạn bè. Bạn cũng có thể liên hệ với các tổ chức hỗ trợ trầm cảm sau sinh để trò chuyện với chuyên gia hoặc tham gia nhóm hỗ trợ trực tuyến.
Giai đoạn hậu sản có thể vừa hào hứng vừa đầy thử thách. Hãy kiên nhẫn với bản thân và cho phép mình thích nghi dần với cuộc sống mới. Khi cơn đau và sự khó chịu sau sinh qua đi, bạn sẽ dần hồi phục và cảm thấy tốt hơn. Và đừng quên tận hưởng khoảng thời gian đặc biệt này bên con – bởi vì nó sẽ trôi qua nhanh hơn bạn tưởng! 💕
-Tham khảo thông tin tại What to expect-
Giải đáp nhanh
Thời gian phục hồi sau sinh khác nhau ở mỗi mẹ. Nếu bạn sinh thường, cơ thể có thể hồi phục trong khoảng 6 tuần (hoặc lâu hơn nếu có rách tầng sinh môn hoặc cắt tầng sinh môn). Nếu bạn sinh mổ, thời gian phục hồi có thể mất từ 4-6 tuần, thậm chí lâu hơn. Tuy nhiên, các triệu chứng như đau nhức, chảy máu sản dịch hay mệt mỏi có thể kéo dài trong vài tháng.
Để giảm đau và giúp cơ thể hồi phục nhanh hơn, bạn có thể:
- Đối với mẹ sinh thường: Dùng đá chườm vùng tầng sinh môn, tắm nước ấm (sitz bath), và tránh ngồi hoặc đứng quá lâu.
- Đối với mẹ sinh mổ: Giữ vết mổ sạch sẽ, tránh mang vác nặng và đi lại nhẹ nhàng để hỗ trợ quá trình lành sẹo.
- Chung cho tất cả mẹ: Nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống lành mạnh và uống nhiều nước để giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn.
Nếu bạn sinh thường và không gặp biến chứng, bạn có thể bắt đầu tập nhẹ nhàng (như đi bộ) sau 2-3 tuần. Nếu sinh mổ, bạn nên đợi ít nhất 6-8 tuần và cần sự đồng ý của bác sĩ trước khi tập luyện. Các bài tập Kegel giúp phục hồi sàn chậu cũng rất quan trọng để cải thiện sức khỏe sau sinh.
