Bé của bạn không gặp vấn đề gì với việc đi tiểu trong bô, nhưng khi đến việc đi “số hai”, đó lại là một câu chuyện hoàn toàn khác. Bé có thể ngồi mãi mà không có kết quả gì. Sau đó, ngay khi bé mặc lại tã hoặc đồ lót, bé lại đi vệ sinh một cách thoải mái.
Mặc dù điều này có thể gây khó chịu, nhưng việc bé từ chối đi vệ sinh trên bô là điều hoàn toàn bình thường trong quá trình tập ngồi bô. Hãy kiên nhẫn một chút (đúng rồi, là rất kiên nhẫn). Cuối cùng, bé sẽ làm chủ được kỹ năng này thôi.
Nội dung chính
Mẹ có thể đã (rất vui mừng) nhận thấy rằng gần đây mình thay tã ít hơn và bé yêu thường giữ khô trong suốt giấc ngủ trưa. Những dấu hiệu này, cùng với các dấu hiệu khác, cho thấy có lẽ đã đến lúc bắt đầu vào hành trình tập đi vệ sinh.
Chìa khóa để việc tập đi vệ sinh thành công là sự kiên nhẫn và nhận thức rằng mỗi bé sẽ đạt được cột mốc quan trọng này theo nhịp độ riêng của mình. Các phương pháp khác nhau sẽ phù hợp với từng bé, nhưng những mẹo dưới đây thường sẽ giúp mẹ đạt được kết quả tốt.
Tại sao một số bé lại từ chối đi vệ sinh khi tập ngồi bô?
Vì bé có thể đi tiểu trong bô mà không gặp vấn đề gì, chắc hẳn bạn sẽ cảm thấy bối rối về vấn đề đi vệ sinh của bé. Có một số lý do khiến bé ở độ tuổi này không muốn đi vệ sinh trên bô:
- Sợ hãi: Một số bé gặp khó khăn trong việc đi vệ sinh vì sợ sẽ rơi vào bồn cầu. Những bé khác có thể sợ tiếng xả nước (hoặc tiếng ồn to mà nó tạo ra), hoặc cảm thấy lo lắng khi nghĩ rằng mình sẽ mất đi một phần cơ thể khi phân biến mất xuống bồn cầu.
- Không thoải mái: Điều này đặc biệt có thể xảy ra nếu bé vừa mới trải qua một lần đi vệ sinh lớn hoặc đau đớn do táo bón. Bé có thể lo sợ rằng lần đi tiếp theo sẽ lại đau, vì vậy bé cố gắng không đi.
- Quyền kiểm soát: Càng ép bé đi vệ sinh, bé càng thích thú với việc có thể giữ lại phân và kiểm soát việc đó.
- Cảm thấy bị áp lực: Mặc dù mong muốn bé đi vệ sinh trên bô là điều hoàn toàn dễ hiểu, nhưng quá nhiều áp lực có thể khiến bé kháng cự.
- Thay đổi trong cuộc sống hoặc các yếu tố căng thẳng khác: Những thay đổi trong cuộc sống của bé như có em bé mới, chuyển nhà, gia đình có người mất hoặc ốm, ly hôn, hoặc một sự kiện chấn động nào đó có thể khiến bé gặp vấn đề với việc đi vệ sinh. Điều này có thể liên quan đến sự kết nối giữa não và hệ tiêu hóa: Những tình huống căng thẳng ảnh hưởng đến não bộ, từ đó ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.
- Bé muốn chơi: Việc đi vệ sinh có thể mất một thời gian (không nhanh như việc đi tiểu), vì vậy một số bé không muốn ngừng chơi để đi vệ sinh.
- Bé chưa phát triển đủ để sẵn sàng: Đúng vậy, dù bé có những dấu hiệu cho thấy đã sẵn sàng tập ngồi bô hoặc đã có thể đi tiểu trong bô, nhưng bé có thể chưa sẵn sàng với việc đi vệ sinh lớn, vì việc này đòi hỏi một chút nỗ lực hơn. Bé cần nhận ra rằng mình có nhu cầu đi vệ sinh, giao tiếp điều đó với người khác, đến bô và sau đó thư giãn cơ bắp một cách đúng đắn. Việc này khó khăn hơn rất nhiều so với việc chỉ đi vào tã.
Trẻ em mắc ASD có thể có những sở thích rất đặc biệt
Làm sao để giúp bé đi vệ sinh trên bô?
Một ngày nào đó, việc bé từ chối đi vệ sinh trên bô sẽ chỉ là chuyện của quá khứ. Trong khi chờ đợi, có những cách giúp bé tiến gần hơn đến “kết quả lớn” này.
- Giúp bé cảm thấy an toàn: Nếu bé gặp khó khăn trong việc đi vệ sinh vì sợ bị rơi vào bồn cầu, hãy đảm bảo rằng bô của bé vừa vặn với bồn cầu và không bị lung lay. Đảm bảo rằng ghế bô cũng phải vững chắc. Hoặc bạn có thể cho bé sử dụng bô riêng (chọn loại có chân đế vững, không bị lật khi bé đứng lên).
- Ngăn ngừa việc đi vệ sinh đau đớn: Hãy đảm bảo rằng bé ăn nhiều trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt. Nếu cần, bạn có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để bổ sung thuốc làm mềm phân. Đảm bảo bé uống đủ nước, đặc biệt là nước lọc.
- Nói chuyện về vấn đề này: Nếu bé từ chối đi vệ sinh trên bô, thử tìm hiểu lý do bé lo lắng. Hỏi bé về những gì bé sợ hãi, thể hiện sự cảm thông và giúp bé giải quyết vấn đề để giảm bớt nỗi sợ.
- Đừng xả nước ngay lập tức: Nếu tiếng xả nước làm bé sợ đến mức bé gặp khó khăn trong việc đi vệ sinh, bạn có thể đợi bé ra khỏi phòng rồi mới xả nước. Khi bé cảm thấy thoải mái hơn với tiếng xả nước, bạn có thể giảm dần khoảng cách — bé có thể đứng ở phòng kế bên, trong hành lang hoặc ngay cửa phòng tắm. Sau đó, khi bé đã sẵn sàng, bạn có thể hỏi bé có muốn tự mình xả nước không.
- Chào tạm biệt: Nếu bé cảm thấy lo lắng khi thấy phân của mình trôi xuống cống, hãy khuyến khích bé vẫy tay chào tạm biệt trước khi xả nước. Điều này sẽ giúp bé cảm thấy nhẹ nhàng hơn về sự ra đi của phân.
- Thực hành thử: Hãy thử làm quen với việc đi vệ sinh bằng giấy vệ sinh mà thôi. Mặc dù bạn nên làm một cách thực tế, hãy nhớ giải thích rõ cho bé về những gì có thể xả xuống bồn cầu. Nếu không, bé có thể nghĩ rằng việc xả đồ chơi, chìa khóa hoặc điện thoại của người giữ trẻ là thú vị.
- Đọc sách: Đôi khi các nhân vật trong sách có thể giúp trẻ có động lực để đi vệ sinh trên bô. Hãy thử đọc những cuốn sách như “Everyone Poops”, “Where’s the Poop?” và “We Poop on the Potty!”.
- Vận chuyển phân: Nếu bé không đi vệ sinh trên bô mà thay vào đó đi trong tã hoặc Pull-Up, hãy đưa bé đến bồn cầu và đổ phân vào đó. Sau đó, bạn có thể nói: “Phân đi vào bô nhé”. Điều này sẽ giúp bé hiểu nơi mình cần đi vệ sinh.
- Đi vệ sinh sau bữa ăn: Sau mỗi bữa ăn, cơ thể sẽ kích thích bé đi vệ sinh (gọi là phản xạ tiêu hóa). Hãy tận dụng cơ hội này và đưa bé đến bô từ 15 đến 30 phút sau bữa ăn.
- Theo dõi lịch trình của bé: Hãy chú ý đến thời gian bé thường đi vệ sinh. Có thể bé đi sau khi ngủ trưa hoặc trước khi đi ngủ. Hãy đưa bé đến bô vào thời điểm này.
- Nhận diện dấu hiệu: Bé có thể có những dấu hiệu nhận biết rằng mình sắp đi vệ sinh, chẳng hạn như bé sẽ ngồi xổm trong góc, rên rỉ hoặc trở nên im lặng. Khi bạn nhận ra dấu hiệu đó, hãy thông báo cho bé biết rằng bé sắp đi vệ sinh rồi và đưa bé đến bô.
- Chỉ cách cho bé: Nếu bạn cảm thấy thoải mái, hãy để bé ngồi trong phòng tắm trên bô trong khi bạn đi vệ sinh. Hãy cho bé biết bạn đang làm gì (“Mẹ đang đi vệ sinh trên bô”). Cũng có thể giúp bé nếu bạn để bé nhìn thấy và xem bạn xả nước sau khi xong.
- Mời người khác giúp đỡ: Một vài lời khích lệ từ người lớn trung lập (như giáo viên mẫu giáo, bác sĩ hay ông bà) có thể có tác dụng mạnh mẽ hơn là những lời thuyết phục từ bố mẹ.
- Tạo trải nghiệm thư giãn: Hãy nhớ rằng nếu bạn gây áp lực cho bé, điều đó sẽ chỉ làm bé càng khó khăn hơn. Hãy làm cho những lần đi vệ sinh trở nên thú vị. Kể cho bé nghe một câu chuyện hay, hát một bài hát về việc đi vệ sinh, hoặc cho bé lật xem một cuốn sách về việc đi vệ sinh. Biết đâu một chút xao nhãng sẽ giúp bé làm được điều đó.
- Khen ngợi từng bước đi: Đừng đợi đến khi bé đi vệ sinh trên bô mới khen ngợi. Hãy khen ngợi bé mỗi khi bé hoàn thành một nhiệm vụ (hoặc thử làm). Điều này có thể là khi bé báo cho bạn biết mình cần đi vệ sinh, kéo quần xuống, ngồi lên bô, thử đi vệ sinh trên bô hoặc đạt được mục tiêu cuối cùng là đi vệ sinh trên bô. Một cái vỗ tay, cái ôm, cái gật đầu hoặc dán sticker vào bảng thành tích có thể giúp ích rất nhiều. Đừng quên khen bé bằng lời nói, ví dụ như: “Giỏi quá khi mẹ biết bé cần đi vệ sinh!” hoặc “Con có tự hào về mình khi ngồi lên bô không?”. Điều này sẽ khiến bé biết bạn vui mừng và bé sẽ có xu hướng làm lại lần sau.
- Giữ bình tĩnh: Đừng nổi giận, mắng hoặc phạt bé vì từ chối đi vệ sinh trên bô hoặc đi ở nơi khác. Điều đó chỉ làm bé thêm căng thẳng và khiến việc này càng khó khăn hơn. Hãy nhớ, bé vẫn đang học và sẽ có những tai nạn xảy ra. Giữ bình tĩnh, dọn dẹp và để bé thử lại lần sau.
Nghỉ ngơi một chút: Hãy nói với bé rằng khi bé sẵn sàng, bé có thể thử đi vệ sinh trên bô một lần nữa và bạn sẽ luôn ở bên giúp đỡ. Sau đó, để bé tự do và cảm thấy mình có quyền quyết định. Trên hết, đừng ép bé ngồi trên bô nếu bé không muốn. Điều này không chỉ làm bé càng kháng cự (và sợ hãi nếu nỗi sợ của bé đang cản trở), mà còn có thể dẫn đến táo bón.
Mẹ có thể nhận thấy những dấu hiệu của rối loạn phổ tự kỷ ngay từ khi bé còn nhỏ
Khi nào cần gọi bác sĩ
Thông thường, việc từ chối đi vệ sinh trên bô là điều bình thường đối với các bé mới tập ngồi bô. Tuy nhiên, bạn cũng nên tham khảo ý kiến bác sĩ để loại trừ các vấn đề như táo bón hoặc các vấn đề khác. Hãy liên hệ với bác sĩ nếu bé từ chối đi vệ sinh và bạn nhận thấy những điều sau:
- Bé có vẻ rất đau đớn.
- Bé thường xuyên phải rặn khi đi vệ sinh.
- Phân của bé nhỏ, khô và cứng như đá.
- Bé không đi vệ sinh trong vài ngày.
- Đồ lót của bé bị bẩn vì phân, điều này có thể là dấu hiệu của táo bón.
- Có máu trong phân của bé.
- Bé bị nôn hoặc có vấn đề về ăn uống và tăng cân.
- Bé có những nhu cầu đặc biệt như bại não, nứt đốt sống hoặc các vấn đề khác có thể ảnh hưởng đến khả năng tập ngồi bô của bé.
- Bé vẫn không đi vệ sinh trên bô sau 2-3 tháng thử.
Mặc dù bạn có thể đã sẵn sàng để bé bỏ tã, nhưng hãy kiên nhẫn. Hãy nhớ, trẻ em phát triển các kỹ năng khác nhau theo tốc độ của riêng mình. Hãy động viên và hỗ trợ bé trong suốt quá trình này. Tin vui là hầu hết trẻ em sẽ kiểm soát được việc đi vệ sinh và tự đi vệ sinh trên bô khi 3-4 tuổi.
Yếu tố di truyền đóng vai trò trong việc làm tăng nguy cơ mắc ASD
Câu hỏi thường gặp
Hãy kiên nhẫn, tạo không gian an toàn và thư giãn cho bé. Đừng ép bé, thay vào đó, hãy làm cho việc đi vệ sinh trên bô trở nên vui vẻ và thú vị hơn.
Bé sợ bị rơi vào bồn cầu khi đi vệ sinh trên bô, mẹ nên làm gì?
Hãy chắc chắn rằng bé ăn đủ trái cây, rau xanh và uống nhiều nước. Nếu bé gặp vấn đề, mẹ có thể hỏi ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thuốc làm mềm phân.
Nếu bé cảm thấy đau khi đi vệ sinh, không đi vệ sinh trong vài ngày, hoặc có máu trong phân, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để kiểm tra.
Hầu hết các bé sẽ tự bỏ tã và đi vệ sinh trên bô khi khoảng 3-4 tuổi, nhưng mỗi bé có một tốc độ phát triển riêng, mẹ nhé!
Tham khảo thông tin tại What to expect